三字經 - 3

黃美雲  翻譯及註解

Safm Ji Kefng-3

三字經-3

(11)

Oat hie lo, oat ay khu.

曰喜怒, 曰哀懼,

Aix og iok, chid zeeng ku.

愛惡欲, 七情具.

Paau thor keg, bok sek kym,

匏土革, 木石金,

Uo sy tiog, nae pad ym.

與絲竹, 乃八音.

***

Hvoahie, siuxkhix, pi’ay, kviahviaa, hyaix, iarm’og kab iogbong;

歡喜, 受氣, 悲哀, 驚惶, 喜愛, 厭惡, 和慾望;

Zef si larn langlaang lorng u ee chitciorng kafmzeeng.

這是咱人人攏有的七種感情.

Iong pu’ar zQrseeng ee sefng, thoo siQf ee gagkhix, iong phQee khix zheeng ee kor,

用匏仔做成的笙, 土燒的樂器, 用皮去棖的鼓,

Zhaa zQx ee tharng, ciQqthaau zam ee khexng, taang phaq ee lQo,

柴做的桶, 石頭鏨的磬, 銅拍的鑼,

Ykip hien’ar ee gagkhix, tek’ar zQx ee phyn’ar;

以及絃仔的樂器, 竹仔做的品仔;

Zef si kofzar sitai siong tioxng’iaux ee pQehciorng gagkhix.

這是古早時代尚重要的八種樂器.

Zef ia si larn sofkorng ee "pad ym" laq.

這也是咱所講的 "八音" 啦.

(12).

KQf zefng zor, hu jii syn.

高曾祖, 父而身,

Syn jii zuo, zuo jii swn.

身而子, 子而孫,

Zu zuo swn, cix hieen zefng,

自子孫, 至玄曾.

Nae kiuo zok, jii cy luun.

乃九族, 人之倫.

***

Laang ti cit’ee seakafn, na si iong kaki zQx pwn’ui laai sngx,

人在這個世間, 若是用家己做本位來算;

Tuy tefngbin ee sietai sngx`lQqlaai si afnny:

從上面的四代算落來是按呢:

Siong tefngbin si thaezor(akofng ee akofng), soax`lQqkhix si azor,

尚上面是太祖(阿公的阿公), 續落去是阿祖,

lQqlaai tQ si akofng, akofng kQq soax`lQqkhix si lauxpe;

落來就是阿公, 阿公擱續落去是老父;

lauxpe soax`lQqkhix si goar pwnsyn laq.

老父續落去是我本身啦.

Ar tuix pwnlaang sngx`lQqkhix ee exbin sietai si afnny:

而對本人算落去的下面四代是按呢:

Pwnlaang soax`lQqkhix si hauxsvy, hauxsvy kQq soax`lQqkhix si swn,

本人續落去是後生, 後生擱續落去是孫,

kQhzaix lQqkhix si kannar swn, kQq`lQqkhix sun’ar ee sun’ar si hieen swn.

擱再落去是橄欖孫, 擱落去孫仔的孫仔是玄孫.

Zef tQ si larn sofkorng ee "kiuo zok".

這就是咱所講的 "九族".

Zef ia si larn laang ee chinsiok koanhe ee suxnsu.

(13).

Hu zuo wn, huhu cioong.

父子恩, 夫婦從.

Hefng zeg iuo, te zeg kiofng.

兄則友, 弟則恭.

Tiofng’iux su, iuo uo peeng.

長幼序, 友與朋.

Kwn zeg kexng, siin zeg tiofng.

君則敬, 臣則忠.

Zhuo sip gi, jiin softoong.

此十義, 人所同.

.

***

Pexafkviar hoxsiong un’aix, ang’afbor hoxsiong suxncioong,

父仔囝互相恩愛, 尪仔某互相順從,

ZQx ahviaf`ee thviax siQfti, zQx siQfti`ee kiongkexng hviakQf,

做阿兄的疼小弟, 做小弟的恭敬兄哥,

Chincviaa cy kafn, tiorng iux u yn ee suxnsu, u toa u sQex,

親戚之間, 長幼有他們的順序, 有大有細,

Laang kab laang tiongkafn tiQqaix iwaix habkuun, hQhQr zQx peng’iuo.

人和人中間著愛友愛合群, 和好做朋友.

ZQx kun’oong iafsi sioxngsy`ee, tuix exsy tiQqaix kerngtiong,

做君王或是上司的, 對下司著愛敬重,

ZQx sinzuo iafsi exsy`ee, tuix siong tiQqaix cixntiofng.

做臣子或是下司的, 對上著愛盡忠.

Zef tQ si langlaang lorng su’iaux kioxngtoong laai zunsiuo ee "sip gi".

這就是人人攏需要共同來遵守的 "十義".

(14).

Hoaan hurnboong, sw kafngkiux.

凡訓蒙, 須講究.

Sioong hurnkor, beeng kuxto.

詳訓詁, 明句讀.

Uixhak`ciar, pid iuo zhof,

為學者, 必有初.

Siawhak ciofng, cix Sux Sw.

小學終, 至四書.

***

Pengsiongsii, larn ti kaohuxn, khefboong gyn’ar sii,

平常時, 咱在教訓, 啟蒙囝仔時,

su’iaux kafngkiux larn iong ee honghoad.

需要講究咱用的方法.

Ti siongsex khefkhQr jixgi kab jixgoaan sii,

在詳細稽考字義, 字源時,

su’iaux cidji cidji, cidkux cidkux baxnban’ar khix ka kaysoad.

需要一字一字, 一句一句慢慢仔去給解說.

Ar, tngg kux kab tQea kux ee thaghoad ma tiQqaix hwn hof beeng.

而, 長句和短句的讀法也著愛分乎明.

Thagzheq, zQx hagbun sii, tiQqaix arnciaux kykofng, cidpo cidpo laai,

讀冊, 做學問時, 著愛按照紀綱, 一步一步來,

Taixsefng tuy bunji ee "Siawhak" zheq khaisie thak,

代先從文字的 "小學" 冊開始讀,

thagliao ciaq Qextaxng cixn cidpo khix thak "Sux Sw" ee zheq;

讀了才能為進一步去讀 "四書" 的冊;

Ia tQ si "Taixhak", "Tiong’ioong", "Luxnguo" kab "Bexngzuo" siepurn zheq.

也就是 "大學", "中庸", "論語", 和 "孟子" 四本冊.

(15).

Luxnguo`ciar, jixsip phiefn.

論語者, 二十篇.

Kuun texzuo, kix siexngieen.

群弟子, 記善言.

Bexngzuo`ciar, chid phiefn cie.

孟子者, 七篇止.

Karng tQxteg, soad jingi.

講道德, 說仁義.

Zog Tiong’ioong, nae Khorng Kib.

作中庸, 乃孔伋.

Tiofng putphiefn, ioong put’ek.

中不偏, 庸不易.

Zog Taixhak, nae Zengzuo.

作大學, 乃曾子.

Zu siw zee, tQx peeng ti.

自修齊, 到平治.

***

"Luxnguo" citpurn zheq, lofngzorng u jixzap phvy.

"論語" 這本冊, 攏總有二十篇.

Si cidpurn Khofngzuo ee hagsefng kioxngtoong kiezaix, phienseeng`ee.

是一本孔子的學生共同記載, 編成的.

"Bexngzuo" citpurn zheq, lofngzorng u chid phvy.

"孟子" 這本冊, 攏總有七篇.

Loexioong taixkhaix si teq korng tQxteg, jingi.

內容大概是在講道德, 仁義.

Khofngzuo ee sun’ar Khorng Kib zog "Tiong’ioong" citpurn zheq.

孔子的孫仔孔伋, 作 "中庸" 這本冊.

"Tiofng" ee iesux si putphiefn; "Ioong" ee iesux si putpiexn.

"中" 的意思是不偏; "庸" 的意思是不變.

Sofie, "Tiong’ioong" citpurn zheq si teq korng "zerngtQ cinlie".

所以, "中庸" 這本冊是正在講 "正道真理".

"Taixhak" citpurn zheq si Khofngzuo ee hagsefng Zengzuo sofzog`ee.

"大學" 這本冊是孔子的學生曾子所作的.

Zwiaux ee si teq taam siw syn, zee kaf, kaux ti kog, peeng thienha ee tQxlie.

主要的是正在談修身, 齊家, 到治國, 平天下的道理.